L-Acoustics L-ISA Immersive Sound Art w konfiguracji 7.1 na koncercie Marka Knopflera w Tauron Arenie w Krakowie

Gdy na tegorocznych targach Prolight+Sound we Frankfurcie usłyszałem prawie godzinne demo systemu L-Acoustics L-ISA, zapragnąłem posłuchać koncert w tym systemie. Gdy się dowiedziałem, że przy okazji dwóch koncertów Marka Knopflera do Polski po raz pierwszy zawita system L-ISA, poprosiłem Pawła Kuhna – szefa marketingu firmy Audio Plus, o zorganizowanie prasowej wejściówki na jeden z tych koncertów. Niestety, z wejściówką prasową się nie udało. Na krótką rozmowę z samym Markiem Knopflerem nie było szans. Nie udało się również oficjalnie również zorganizować spotkania z realizatorem FOH – Dave'm Dixonem lub inżynierem systemu L-Acoustics L-ISA. W ogóle, do ostatniej chwili nie było wiadomo, czy jakąkolwiek wejściówkę uda się na jeden z tych koncertów zdobyć, bo bilety rozeszły się błyskawicznie...

W dniu koncertu o godzinie 11:15 odebrałem od Wojtka Mazurka z Audio Plus telefon z informacją, że otrzymałem bilet na koncert z puli Gwiazdy wieczoru – Marka Knopflera <3 Wow! Natychmiast wsiadłem do auta – miałem do Krakowa 470 km... Zdążyłem. Już o 18:00 byłem na miejscu :-) Na wniesienie lustrzanki czy kamery nie było szans. Jedyna opcja wykonania jakichkolwiek fotografii to aparat w smartfonie. Zdjęcia nie są dobre jakościowo, ale... są :-) I jako uzupełnienie kilku słów dotyczących tego koncertu powinny wystarczyć.

Szerzej o systemie L-ISA przeczytacie w naszym artykule o trasie Aerosmith. W tej relacji skupimy się na konfiguracji systemu na trasie Marka Knopflera.

 

System na europejską trasę koncertową Marka Knopflera przygotowała firma SSE Audio Group. Cała trasa została zrealizowana na systemie L-Acoustics L-ISA w konfiguracji 7.1 plus front-fill oraz w razie potrzeby dodatkowe grona out-fill. W Krakowie w Tauron Arenie zastosowano konfigurację L-Acoustics L-ISA Wide z następującym układem gron:

- L-ISA center – jedno grono 14 x L-Acoustics K2

- L-ISA bliskie wewnętrzne grona – dwa grona 14 x L-Acoustics K2

- L-ISA dalsze wewnętrzne grona – dwa grona 15 x L-Acoustics Kara

- L-ISA zewnętrzne grona – dwa grona 12 x L-Aacoustics Kara

Za najniższe pasmo odpowiadało centralnie podwieszone grono składające się z 6 subwooferów L-Acoustics KS28 w układzie kardioidalnym.

 

Na front-fill'u znalazły się skrajnie dwa razy po 2 moduły L-Acoustics Kara, a wewnątrz ustawione na scenie pojedyncze moduły L-Acoustics Kara będące odzwierciedleniem układ górnego L-ISA. Dodatkowo na out-fill zastosowano dwa grona 12 x L-Acoustics Kara pracujące poza systemem L-ISA.

 

Wszystkie moduły były zasilane przez zawieszone u góry po dwa ampracki na stronę – w każdym 9 końcówek L-Acoustics LA12X pod kontrolą procesorów P1. SSE opracowało na tę trasę specjalne podwieszane ramy, które mocno ułatwiają instalację i konfigurację, a także w razie ewentualnych problemów umożliwiają dostęp do wzmacniaczy i procesorów.

 

Wybór konsolety frontowej był poniekąd oczywisty – Digico SD7, która jest kompatybilna z systemem L-ISA. Naturalnie, do kreowania przestrzeni 3D użyto L-ISA Processor pracujący pod kontrolą oprogramowania L-Acoustics L-ISA Controller.

Efekt brzmieniowy miksu mnie oczarował.

 

Rozpoczął się koncert. Miałem miejsce w pierwszym sektorze w 11. rzędzie, blisko środkowego rzędu. Ponoć najlepsze miejsca. Fakt. Charakterystyczny bulgoczący w dole wokal Knopflera dostaliśmy prosto w twarz z centralnego grona, a miks instrumentów i pogłosy otoczyły mnie zewsząd, z odwzorowaniem głębi sceny. To było niesamowite uczucie dające ogromną radość ze słuchania. To istotnie nowa jakość w nagłaśnianiu koncertów. Ogromne wrażenie zrobił trick ze zbliżającą się z głębi sceny do przodu wokalizą „I want my MTV” na przedłużonym intro do utworu „Money for Nothing”. To są elementy, które nadają dodatkową wartość do wykonań koncertowych.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że L-ISA nie jest prostym systemem matrycowym – dźwięk generowany przez ten system oferuje 3 wymiary: lewo-prawo, daleko-blisko i w pewnym zakresie wysoko-nisko. Wszystkie wymiary są wspomagane przez algorytmy DSP, które działają wręcz w genialny sposób.

 

Zacząłem chodzić po całej Tauron Arenie – niekiedy legitymacja prasowa, mimo braku akredytacji, pomaga :-) Obszedłem całą Arenę. Na pierwszym wieńcu, na drugim, w strefie out-fill'u, w połowie długości Areny, w 2/3 długości, również na płycie głównej, w centralnym korytarzu, w bocznych. Poza strefą out-fill'u, gdzie L-ISA po prostu nie działała, w każdym miejscu do około 2/3 długości Areny słyszalne było pozycjonowanie instrumentów w osiach lewo-prawo i przód-tył. Dalej pozycjonowanie zaczynało się rozmywać, aczkolwiek w dalszym ciągu był wyczuwalny plan sceny.

 

Pozycjonowanie sceny dźwiękowej to jedno. W kwestii brzmienia wykorzystanie systemu L-ISA daje jeszcze jedną niesamowitą przewagę nad klasycznym systemem stereo. Niesamowitą dynamikę. Miks nie był wysilony, nie był przekompresowany. I system genialnie oddawał dynamikę gry Marka Knopflera i towarzyszącego mu 10-osobowego zespołu. Koncert nie był głośny – średni poziom przy pomiarze ważonym-A utrzymywał się w zakresie 96 – 99 dBA. Tylko chwilami przekraczał 100 dBA, a dosłownie w kilku momentach w trakcie koncertu doszedł do 102-103 dBA. Trzeba sobie uświadomić, że w klasycznym systemie na główne grona wykorzystywanych jest powiedzmy 40 modułów, na out-fill 24 modułu. I z tej ilości trzeba uzyskać poziom rzędu 102 dBA. Tutaj mieliśmy 42 moduły L-Acoustics K2 oraz 78 modułów L-Acoustics Kara. Nie licząc modułów Kara wykorzystanych jako front-fill. System grał zapewne na połowę swoich możliwości. Kultura brzmienia była przewspaniała. W kulminacyjnych momentach realizator miał przeogromny zapas dynamiki systemu. I w kilku momentach to wykorzystał.

 

Pod koniec koncertu trzymałem się blisko FOHu, żeby spróbować zamienić choć kilka słów z realizatorm FOH – Dave'm Dixon'em. Wiedziałem o napiętym terminarzu koncertu, ale nie spodziewałem się, że czasu było do tego stopnia niewiele, że jeszcze podczas trwania ostatniego bisu na FOHu rozpoczęła się szyba zwijka :-) Następnego dnia Mark Knopfler grał w Ergo Arena w Gdańsku i Sopocie. Czasu na przerzut z Krakowa do Gdańska było mało. Mimo to udało się chwilkę porozmawiać z Dave'm.

Dave stwierdził, że pomysł na wykorzystanie systemu L-Acoustics L-ISA na tej trasie wyszedł od samego Marka Knopflera. Przyczynił się poniekąd sam do tego, gdyż podczas poprzedniej trasy podczas soundchecku odmówił życzeniu Marka Knopflera, by spanoramować jego gitarę. Stwierdził, że wówczas tylko połowa słuchaczy na sali usłyszy dobrze gitarę Marka.

Gdy dowiedział się o systemie L-Acoustics L-ISA wiedział, że tego właśnie potrzebuje Mark Knopfler, żeby zrealizować swoje wizje brzmienia jego koncertów. Przyznał, że pełne zrozumienie idei tego systemu i jego obsługi zajęło mu trochę czasu. To jest faktycznie nowa jakość i proste przełożenie miksu stereo na system 7.1 L-ISA nie wchodzi w grę. Ale udało się dzięki temu, że miał dostęp do pomieszczenia, gdzie mógł ułożyć sobie miks w tym systemie.

Na potrzeby trasy Marka Knopflera wspólnie z SSE Audio Group i L-Acoustics przygotowali indywidualne rozwiązania przyspieszające instalację, w tym dedykowane podwieszane ramy do końcówek mocy LA12X i procesorów P1.

Dave przyznał, że na początku trasy mieli spore obawy co do tego, czy ekipa techniczna jest w stanie zainstalować się dzień po dniu w różnych lokalizacjach systemem składającym się z 10 gron (7 gron L-ISA, grono subbasów + 2 x out-fill), zamiast 5 gron klasycznego systemu (LR, sub, out-fill). Okazało się, że świetna organizacja ekipy i optymalizacja transportu sprawiły, że system L-ISA na koncert Marka Knopflera w poszczególnych lokalizacjach ekipa jest w stanie zainstalować w zaledwie 2.5 godziny! Niekiedy czas ten wydłuża się do 3 godzin. Faktycznie robi wrażenie.

 

Zapytałem, dlaczego używają aż dwa L-Acoustics L-ISA Processor. Dave odparł, że przygotowali się na pełną redundancję systemu miksowania. Do tego stopnia, że przełączenie jednego klawisza Macro w Digico SD7 zmieniało konfigurację i cały routing miksu z jednego procesora na drugi. Dave zdradził też, że ogromnym ułatwieniem instalacji jest to, że komunikacja i przesył sygnałów między procesorami L-ISA a końcówkami LA12X odbywa się za pośrednictwem procesorów P1 w standardzie AVB / Milan.

 

Zapytałem go, czy wyobraża sobie powrót do klasycznego systemu LR lub LCR. Odparł krótko. „Nie. Powrót do miksu LR będzie trudny”.

 

Koncert Marka Knopflera to było jak dotąd najwspanialsze doznanie muzyczne i dźwiękowe w tym roku. Oczywistym jest, że budżet trasy, podczas której wykorzystuje się system L-Acoustics L-ISA jest znacząco wyższy, niż „zwykłej” trasy granej systemem LCR. Ale przy tak wysokiej klasie muzyków oraz ogromnej kulturze miksu zrealizowanego przez Dave'a Dixon'a, system L-ISA otwiera nowe pokłady doznań dźwiękowych. I osobom wrażliwym na elementy brzmieniowe daje ogromną radość uczestniczenia w wyjątkowym wydarzeniu dźwiękowym. Polecam każdemu skosztowanie takiej dźwiękowej uczty z systemem L-Acoustics L-ISA. Warto.

Moim zdaniem L-Acoustics L-ISA otwiera nową kartę historii nagłaśniania koncertów i bardzo wysoko ustanawia poprzeczkę dla konkurencji.

Więcej szczegółów o systemie L-Acoustics L-ISA Hyperreal Sound / Immersive Sound 3D można znaleźć na dedykowanej stronie http://www.l-isa-immersive.com

Dystrybutor: Audio Plus