75-lecie marki JBL

Gdyby spróbować spojrzeć analitycznie na źródła sukcesu marki JBL, to z pewnością innowacyjność jest tym, co tworzy przewagę nad konkurencją - innowacyjność w konstrukcji głośników, w doborze materiałów oraz w technologiach kierunkowania dźwięku. Są jeszcze takie elementy, jak ustanowione przez siebie wysokie normy jakościowe oraz własne procedury testowe. Ale ostatecznym parametrem, dzięki którem JBL zdobył taką popularność na całym świecie jest znakomity dźwięk o rozpoznawalnej sygnaturze brzmieniowej. 

Kolejna sprawa to umiejętność wyznaczania standardów i kreowania potrzeb rynku, a właściwie... odpowiadanie na ukryte potrzeby – to przewaga marki JBL nad konkurencją. Czy wiecie, że standard THX został ustanowiony w oparciu o parametry zestawów głośnikowych JBL? Czy wiecie, że JBL jako pierwszy na szeroką skalę stosował magnesy Alnico V? Że Leo Fender wybrał głośnik JBL D-130 jako najlepszy głośnik do wzmacniaczy gitarowych? A w profesjonalnych studiach nagraniowych w latach 80. monitory JBL były bardziej popularne, niż monitory wszystkich innych firm?

 

Założycielem firmy był urodzony w roku 1902 James Bullough Lansing – inżynier dźwięku i projektant głośników. Pierwszą firmę Lansing Manufacturing Company, James założył wspólnie z Kenem Deckerem w wieku 25 lat. James Bullough Lansing wsławił się tym, że w roku 1933 zaprojektował przetwornik kompresyjny 285 i przetwornik basowy 15XS do kinowych zestawów Shearer Horn zaprojektowanych na zlecenie Douglasa Shearera – szefa działu dźwięku absolutnego potentata kinowego tamtych czasów MGM (Metro-Goldwyn-Mayer).

Trzy lata później Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej przyznała zestawom głośnikowym Shearer Horn Naukowo-Technicznego Oscara.

 

Kolejnym krokiem w rozwoju Jamesa jako konstruktora były kinowe dwudrożne zestawy głośnikowe Iconic System. Bazowały na 15-calowym wooferze niskotonowym i wysokotonowym przetworniku kompresyjnym. Niestety, w roku 1939 w wypadku lotniczym zginął wspólnik Lansinga, który spinał firmę od strony biznesowej. Niestety, skończyło się przejęciem firmy Lansing Manufacturing Company przez Altec Service Corporation – nazwa została zmieniona na Altec Lansing.

 

Gdy tylko Lansing'owi skończył się w firmie Altec Lansing kontrakt, odszedł i założył firmę „Lansing Sound”, której wkrótce zmieniono nazwę na „James B. Lansing Sound”, po czym skrócono ją do JBL Sound. Był rok 1946.

 

Pierwszymi przetwornikami, które pojawiły się w ofercie JBL Sound był 15-calowy woofer JBL D101 oraz przetwornik wysokotonowy JBL D175, który w ofercie firmy pozostał do do lat 70. (!).

Wkrótce światło dzienne ujrzał 15-calowy woofer JBL D130 z 4-calową cewką, który w różnych wariantach był produkowany przez 55 lat! Cechą szczególną tej konstrukcji było wykorzystanie w budowie cewki płaski taśmowy drut oraz magnesu Alnico.

 

Charakterystyczne w ofercie JBL Sound były również dwie inne konstrukcje przetworników: JBL D208 o średnicy 8” wyposażony w metalową kopułkę oraz JBL D313 o średnicy 12” - w konstrukcji obu wykorzystano magnesy Alnico. Oba przetworniki były produkowane jeszcze przez wiele lat.

 

Niestety, James Bullough Lansing nie był dobrym biznesmanem – w roku 1948 ponownie utracił firmę na rzecz Marquardt Corporation. Ta firma z kolei została wykupiona w roku 1949 przez General Tire Company, która nie była zainteresowana kontynuowaniem produkcji głośników i zamknęła JBL Sound. James Bullough Lansing natychmiast ponownie otworzył firmę pod nazwą James B. Lansing. Niestety, wkrótce tragicznie zmarł. Wcześniej jednak wykupił polisę na życie, a beneficjentem uczynił swoją firmę. Kwota 10,000 USD w tamtym czasie przedstawiała sporą wartość, pozwoliła na kontynuowanie działalności. Rozwój firma zawdzięcza William'owi H. Thomas'owi – wcześniej skarbnikowi Marquardt Corporation. Kolejne 20 lat to dynamiczny rozwój i ekspansja marki JBL.

 

Pierwsze konstrukcje nowego zespołu projektowego to przetwornik wysokotonowy model 375 bazujący na przetworniku Western Electric 594, ale ze zmienionym magnesem Alnico V oraz 4-calową cewką. Ewenementem było, że ten mocny 2-calowy driver przetwarzał pasmo aż do 9 kHz! To pierwszy tak mocny driver o 4-calowej cewce. Warto wspomnieć, że ten wysokotonowy driver miał magnes Alnico o strukturze wzorowanej na konstrukcji woofera D-130.

 

Inną interesującą konstrukcją z tego czasu był model JBL 075 UHF o paśmie przetwarzania do 7000 Hz. Przetwornik ten miał charakterystyczny radiator pierścieniowy, dzięki któremu zyskał nazwę „Pocisk JBL'a”.

Kolejną ważną konstrukcją  historii firmy jest model przetwornika D-131. 

Firma nie ograniczała się tylko do produkcji przetworników – światło dzienne ujrzały konstrukcje ekskluzywnych domowych zestawów hi-fi – Heritage oraz The Paragon.

Drugi z nich był szczególną konstrukcją - to pierwszy model stereo! Cieszył się ogromną popularnością wśród elit kultury, sztuki i filmu.

Przez niemal 30 lat na rynku wyprodukowano zaledwie 1000 egzemplarzy tego systemu. Nadal jest poszukiwany i ceniony przez entuzjastów marki JBL.

 

W roku 1955 nazwa firmy została ustalona na „James B. Lansing Sound, Incorporated”, a logo firmy przybrało znaną do dzisiaj postać JBL z charakterystycznym wykrzyknikiem.

 

Marka świętowała już wtedy ogólnoświatowe sukcesy. Przełomem w świecie studyjnym stał się monitor studyjny JBL 4320, który trafił do wszystkich studiów nagraniowych EMI, w tym do Capitol Records. Fender Guitar Company wybrało głośnik JBL D130F jako idealny przetwornik do wzmacniaczy gitarowych.

 

W roku 1969 właściciel JBL'a - William H. Thomas – sprzedał go firmie Jervis Corporation należącej do Sidney'a Harman'a. Później firma ta została przemianowana na HARMAN International. Dzięki sieci dystrybucyjnej Harmana, rozpoczęła się ogólnoświatowa ekspansja marki JBL. Na rynku domowego audio model JBL L-100 był najlepiej sprzedającym się głośnikiem.

 

JBL liczył się również na rynku zestawów hi-fi oraz monitorów studyjnych. Badania magazynu Billboard przeprowadzone w roku 1977 wykazały, że w amerykańskich studiach nagraniowych na było używanych więcej monitorów JBL, niż wszystkich pozostałych marek razem wziętych! Monitorów JBL'a używał producent The Beatles - George Martin, zarówno w studiach za Oceanem, jak w Abbey Road Studios. 

 

Jedną z najbardziej wziętych konstrukcji monitorów studyjnych w tym czasie był model JBL 4311.

 

W kolejnych latach JBL zdominował rynek nagłośnienia kinowego – głośniki JBL stały się podstawą do opracowania standardu THX (!). Serie JBL Everest i K2 zajęły mocną pozycję na rynku hi-fi. JBL świetnie radził sobie również w sferze nagłośnienia koncertowego i eventowego – w latach 80.

JBL stał się czołowym dostawcą profesjonalnych systemów koncertowych.

Pierwsze głośniki samochodowe JBL zaczął konstruować w roku 1978. W latach 80. mocno wszedł w rynek car audio. Podpisując umowę z marką Ford, JBL zyskał ogromny rynek zbytu i zdobył bardzo prestiżową pozycję na tym rynku.

W roku 1982 JBL jako pierwszy na szeroką skalę wprowadził drivery z tytanowymi membranami o strukturze diamentu. To był przełom, gdyż tytanowe membrany driverów zyskały wytrzymałość membran kompozytowych lub fenolowych oferując jednocześnie rozszerzone pasmo przenoszenia właściwe dla delikatnych membran aluminowych i z innych metali.

 

Ogromnym sukcesem rynkowym okazała się pierwsza seria przenośnych zestawów głośnikowych JBL serii Cabaret. Zaprojektowane jako mobilne nagłośnienie dla muzyków były wykorzystywane w klubach muzycznych, teatrach, kościołach, szkołach i w instalacjach stałych. Sukces seria zawdzięczała między innymi szerokiemu wyborowi modeli, w tym zestawów frontowych z driverami i przetwornikami 12” i 15”, kolumnowej konstrukcji 4x 8” z dwoma driverami i monitorowi estradowemu.

 

Na rynku kinowym triumfy w latach 80. święcił model JBL 4675, który zdobył Oscara technologicznego i rekomendację Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej. Zestawy te trafiły do wielu prestiżowych instalacji, w tym do Samuel Goldwyn Theater na oscarową galę rozdania Oscarów.

 

Lata 80. to również ekspansja na rynku nagłośnienia instalacyjnego – w roku 1986 premierę miała seria JBL Control.

 

W roku 1989 JBL wprowadził technologię Vented Gap Cooling - efektywnego chłodzenia cewek w przetwornikach subbasowych, co pozwoliło uzyskać przewagę na rynku koncertowych subwooferów. Dzięki wprowadzeniu wydajnego przepływu powietrza na zasadzie zasysania zimnego i wydmuchiwania ciepłego powietrza w szczelinie przy cewce, została zredukowana kompresja mocy. W tamtym czasie najlepsze konkurencyjne konstrukcje oferowały średnio spadek mocy o 3 – 4 dB. Technologia Vented Gap Cooling ograniczyła kompresję mocy zaledwie do 2 dB.

 

W latach 90. ubiegłego wieku JBL opatentował rewolucyjną technologię przetworników dwucewkowych Differential Drive, która jest wykorzystywana w udoskonalonej wersji do tej pory. Ta technologia zapewnia jeszcze niższą kompresję mocy, niż wcześniejsza technologia wentylowanych cewek. W technologii Differential Drive efektywniejsze chłodzenie cewek dzięki między innymi wydatnemu radiatorowi z aluminium odlewanego razem z koszem przekłada się na lepszą wydajność, trwałość, odporność na uszkodzenia i o wiele wyższy zakres dynamiki, niż w przetwornikach jednocewkowych.

Taka konstrukcja pozwala też w praktyce zwiększyć moc przetwornika przy zachowaniu liniowości pracy i zminimalizowaniu zniekształceń nieliniowych.

 

Rok 1995 to premiera rewolucyjnej serii EON – lekkich zestawów głośnikowych w obudowach wykonanych z tworzyw sztucznych zaprojektowanych z myślą o muzykach. Ale jak to zwykle bywa, rynek dostrzeże dobry produkt i sam odnajdzie inne zastosowania :-) Serię JBL EON znajdziecie na stokach narciarskich i na plażach, w domach kultury i klubach muzycznych, na stoiskach targowych i w muzeach. Obecnie na rynku funkcjonuje już 6. generacja JBL EON600 i równolegle 7. generacja JBL EON ONE!

Co więcej, seria do dnia dzisiejszego święci triumfy :-) Wystarczy wspomnieć uhonorowany w tym roku nagrodą 36^th NAMM TEC Award zestawem JBL EON ONE Compact.

 

Rok 1996 to premiera niezwykle wydajnego koncertowego systemu tubowego JBL HLA. To skalowalne nagłośnienie pozwalało skonfigurować system zarówno do teatru, jak na mały plenerek, jak średniej wielkości imprezę plenerową, aż po nagłośnienie hal widowiskowo-sportowych oraz stadionów.

W konfiguracji opracowanej na potrzeby nagłaśniania stadionów JBL HLA oferował maksymalny SPL na poziomie 170 dB (!!!).

 

Rok 2000 to data premiery rodziny systemów liniowych JBL VerTec. Naturalnie, zastosowano w tej serii przetworniki Differential Drive i zaawansowany system chłodzenia driverów i przetworników średniotonowych Radiation Boundary Inegrator. Zasięg zapewniały mocne drivery umieszczone w nowo opracowanych falowodach Precision WaveGuides – w największym modelu driver JBL 2435H z berylową membraną 3”, w mniejszych z tytanowymi membranami. Systemy liniowe JBL VerTec nagłaśniały zarówno koncerty stadionowe i największe festiwale, jak sale koncertowe i lokalne imprezy plenerowe. Było to możliwe dzięki zaoferowaniu 4 wielkości systemów:

- VT4889 – 2 x 15” + 4 x 8” + 3 x driver z wylotem 1.5” i berylową membraną 3”

- VT4888 – 2 x 12” + 4 x 5,5” + 2 x driver z wylotem 1.5” i tytanową membraną 3”

- VT4887A – 2 x 8” + 4 x 4” + 2 x driver z wylotem 1.5” i pierścieniową membraną polimerową 1.75”.

Model VT4886 z przetwornikami 6.5” dołączył już w drugim dziesięcioleciu XXI. Wieku i był poniekąd zapowiedzią nowej generacji systemów JBL VTX.

Godne podkreślenia jest, że komponenty przetestowane w touringowych modelach z czasem trafiały do niższych i tańszych serii – koncernowy efekt skali. Niewiele marek mogło sobie pozwolić na takie działanie. Przykładowo driver z modelu VerTec VT4888 – JBL 2431H – trafił do serii SRX700, do serii VLA, PD i AM. Model drivera z systemu liniowego VerTec VT4887 był później wykorzystywany w seriach MRX500 oraz PRX500 i PRX600. Naturalnie z korzyścią dla użytkowników systemów klasy popularnej :-)

 

Prawdziwym lodołamaczem w ofercie JBL okazał się stałokątowy system liniowy VRX900. Można śmiało rzec, że zastał Polskę point-source'ową, a zostawił... liniową :-) No prawie... Ale faktem jest, że JBL wstrzelił się w tym systemem idealnie w czas! I VRX naprawdę zmienił realia nagłośnienia w Polsce.

 

Zwieńczeniem wielu lat rozwoju technologicznego, który przekłada się na świetne brzmienie i niezwykłą skuteczność jest seria systemów liniowych JBL VTX, która pojawiła się na rynku w roku 2011. Brzmienie o ogromnej kulturze, dynamice i niskich zniekształceniach zarówno harmonicznych, jak nieharmonicznych definiowały dwucewkowe woofery Differential Drive oraz drivery w nowej dwucewkowej i dwumembranowej technologii D2.

Na zmniejszenie zniekształceń nieharmonicznych miał wpływ zastosowanie pierścieniowych membran, a zniekształcenia harmoniczne zniwelowało użycie polimeru jako materiału do budowy membran. Od największego – pierwszego w serii VTX - systemu V25 i V25-II z udoskonalonym falowodem, przez kompaktowy VTX V20 oferujący niezwykłą efektywność, po najnowsze konstrukcje serii VTX A12 oraz kompaktowy VTX A8, z zestawami point source F12, F15 i potężnym F35, po mocne i świetnie brzmiące monitory M20 i M22 – JBL VTX należy do najpopularniejszych touringowych i koncertowych systemów. Warto tutaj wspomnieć o sojuszu technologicznym w ramach koncernu HARMAN Professional z markami Crown Audio, dbx i BSS – w wielu przypadkach to ich wsparcie pozwoliło osiągnąć marce JBL tak wysoką pozycję na rynku. Z wzajemnością :-) Bo JBL Professional skutecznie rozsławia technologie partnerskich marek.

 

Kolejną istotną rewolucyjną technologią opracowaną przez JBLa są falowody Image Control Waveguide opracowane pierwotnie na potrzeby topowych referencyjnych monitorów studyjnych JBL M2. Specjalna konstrukcja listków falowodu zapewnia wyrównaną częstotliwościowo dyspersję gwarantując bardzo szeroki sweet spot. Mieliśmy okazję poznać bliżej te potężne monitory studyjne, zasilane touringową końcówką pracującą w klasie H! Naturalnie, wykorzystano przetworniki Differential Drive, ale również po raz pierwszy w monitorach studyjnych zaimplementowano dwucewkowe drivery D2.

 

Zgodnie z zasadą implementowania technologii opracowanych na potrzeby sprzętu profesjonalnego do sprzętu klasy popularnej, falowody Image Control Waveguide trafiły do bardziej przystępnych cenowo modeli – na przykład serii JBL LSR300 i LSR700.

 

Gdy w roku 2017 nastąpiło przejęcie całego koncernu HARMAN ze wszystkimi markami wchodzącymi w jego skład. Również JBL. Zarówno konsumencka część marki JBL produkująca przenośne głośniki Bluetooth i słuchawki, jak potężny dział car audio oraz JBL Professional trafił do koncernu Samsung. Konkurencja z branży pro audio przewidywała „wyciszenie” JBL Professional. Czas pokazał, że były to płonne nadzieje. Mocnym wejściem na rynek mógł się poszczycić kompaktowy system liniowy JBL VTX A8 z basami B18 i B28. Najnowsze propozycje marki JBL Professional również zdobywają uznanie zarówno użytkowników, jak opiniotwórczych gremiów profesjonalistów. Kinowa końcówka mocy JBL DSi 2.0 zdobyła tegoroczne NAMM TEC Award. Podobnie niewielki, przenośny i upakowany technologiami JBL EON ONE Compact otrzymał tę prestiżową nagrodę.

 

Gdyby spróbować spojrzeć analitycznie na źródła sukcesu marki JBL, to z pewnością innowacyjność jest tym, co tworzy przewagę nad konkurencją - innowacyjność w konstrukcji głośników, w doborze materiałów oraz w technologiach kierunkowania dźwięku. Są jeszcze takie elementy, jak ustanowione przez siebie wysokie normy jakościowe oraz własne procedury testowe. Ale ostatecznym parametrem, dzięki którem JBL zdobył taką popularność na całym świecie jest znakomity dźwięk o rozpoznawalnej sygnaturze brzmieniowej. Dźwięk, który generuje efekt „wow”. To ten wykrzyknik w logo JBL'a.

Sto lat JBL! Co najmniej sto lat! Od dzisiaj :-)

Dystrybutor: ESS Audio