Jan Marek

Dziełem zespołu JBL Pro prowadzonego przez Paula Baumana jest subkompaktowy Vertec – szerokopasmowy moduł VT4886 wraz z subbasem VT4883. Do kompletu producent zadedykował VRack z 3 nowoczesnymi końcówkami mocy Crown i-Tech 12000 Omnidrive HD. Ten komplet jest napakowany najnowocześniejszymi technologiami. A wszystko po to, by dać nam narzędzie do skutecznej i efektywnej pracy przy nagłaśnianiu.

 

Niewątpliwie do maleńkiego VT4886 pasuje określenie „efektywny”. Biorąc pod uwagę parametr: ilość przetworników na metr sześcienny, VT4886 może startować w zawodach. To maleństwo jest 3-drożne i ma 2 „niskotonowe” przetworniki 6,5” JBL 2166H, 4 średniotonowe 2,5” JBL 2103G oraz 2 drivery ciśnieniowe 1” JBL 2414H. Wszystkie przetworniki są wyposażone w magnesy neodymowe, ale to może mieć każdy producent. Nie każdy natomiast ma takie rozwiązania, jak zastosowana w przetwornikach 6,5” JBL 2166H technologia podwójnej cewki Differential Drive z umieszczonym magnesem neodymowym wewnątrz cewek – magnes w tym przypadku to również dodatkowy element chłodzący. To jedyne takie rozwiązanie na świecie, a dzięki niemu udało się znacząco zmniejszyć już i tak niską wagę przetwornika oraz osiągnąć znacznie większą moc. Dodatkowo w konstrukcji zestawu zastosowano układ absorbera dyfrakcji fal dźwiękowych, dzięki czemu uzyskano precyzyjny strumień propagacji fali przy zminimalizowanych zniekształceniach.

 

Ale to nie jedyne novum w konstrukcji VT4886. Arcyciekawym rozwiązaniem jest zespolony system falowodów przetworników średniotonowych i wysokotonowych. Konstrukcja bazująca na technologii R.B.I. (Radiation Boundary Integrator) ze specjalnie ukształtowanymi szczelinami i zaokrąglonymi powierzchniami sprawiają, że pozioma emisja dźwięku działa efektywnie w paśmie 250 Hz – 16 kHz w promieniu 110° przy minimalnych zniekształceniach i niskim spadku efektywności przy skrajnych pozycjach pokrycia dźwiękiem. Przetworniki średniotonowe mają zaimplementowaną opracowaną przez JBL technologię chłodzenia Thermomaster, dzięki czemu dźwięk jest mniej kompresowany przy wysokich mocach.

 

JBL VT4886 jest pasywnym zestawem. Pasmo jest dzielone przez nowo opracowane najwyższej klasy pasywne zwrotnice. Producent podaje moc ciągłą 900 W zmierzoną według norm AES przez 2 godziny. Maksymalny poziom SPL z 1 metra został zmierzony 136 dB, zaś ciągły SPL 131 dB. Pojedynczy moduł przy spadku -3 dB pracuje w paśmie 75 Hz – 18 kHz, zaś przy spadku -10 dB od 65 Hz do 20 kHz. Na koniec waga – ile może ważyć niewielka paczka o wymiarach 577 mm x 197 mm x 260 mm o mocy 900 W? Uwaga – niecałe 16 kg! Podwieszone grono złożone z 6 modułów przy mocy 5,4 kW waży z ramą i okablowaniem zaledwie 110 kg!

 

Obudowa jest wykonana z kompozytu drewna o nazwie PlyMax, co zapewnia bardzo wysoką sztywność konstrukcji i bardzo dobre własności akustyczne. Obudowę chwyta się wygodnie, powierzchnia jest nieco porowata (obudowa jest wykończona tworzywem DuraFlex odpornym na niekorzystne warunki pogodowe) ma wystające elementy, które ułatwiają chwyt, a przy wadze niecałych 16 kg na upartego grono przy pewnej wprawie można podwiesić samodzielnie :-) Moduły można ustawiać względem siebie w kątach 1°. System kątowania jest taki sam, jak w większych VerTecach, tyle że „bolce” są nieco mniejsze. Co do wygody systemu – znam bardziej komfortowo rozwiązane systemy kątowania. Zwłaszcza przy pierwszym montażu samodzielnie się tego raczej nie zrobi, ale z drugiej strony przecież i tak raz zespolone grono „kejsuje” się w całości :-) Więc kłopotu jakby nie ma.

 

Należy pochwalić JBLa, że nowy kalkulator JBL Line Array Calculator II służącego do predykcji to już samodzielna aplikacja, a nie arkusz Excela z makrami, jak w pierwszej wersji. Aplikacja jest wygodna w użyciu, pozwala zaprojektować równomierne pokrycie powierzchni widowni, pokazuje właściwy otwór w ramie do podwieszenia grona, a nawet wylicza ciężar grona.

 

Subbas JBL VT4883 to konstrukcja typu band-pass, zoptymalizowana pod kątem stosowania w układzie kardioidalnym. Zastosowane przetworniki do 12” konstrukcje JBL 2263H-1 z 3” podwójną cewką Differential Drive, z podwójnym neodymowym magnesem. Moc zestawu do imponujące 2000 W mocy ciągłej. Przetworniki o impedancji 8 Ohm każdy są zasilane niezależnie. Obudowa jest wykonana z identycznego kompozytu co VT4886 – jest to kompozyt drewna PlyMax, a powierzchnia jest pokryta materiałem DuraFlex. Subbas VT4883 jest przystosowany do podwieszania w gronie z VT4886. Zestaw jest dobrze wyważony, ma po dwa wygodne uchwyty po bokach i waży nieco ponad 35 kg. Zestaw przetwarza pasmo z zakresu 40 – 300 Hz przy spadku -3 dB, zaś przy spadku -10 dB pasmo w dole sięga 35 Hz. Max SPL sięga 139 dB. Trzeba oddać, że w pełnym tego słowa znaczeniu SUBbass to to nie jest, ale za to VT4883 jest niezwykle udanym brzmieniowo, szybkim, precyzyjnym i bardzo muzycznym basem. Konfiguracje w kardioidzie pozwalają efektywnie wyciszyć bas na scenie zwiększając komfort pracy dla występujących artystów, a nam pozwalają na precyzyjną konfigurację planu dźwiękowego. Niestety, na dzień dzisiejszy JBL nie udostępnia oprogramowania do predykcji kardioid subbasowych. By wgryźć się w temat trzeba zaliczyć szkolenie sukcesywnie organizowane przez JBLa i dystrybutora koncernu Harman w Polsce. Podpowiem, że do projektowania basowych układów kardioidalnych można się również posiłkować firmową aplikacją do predykcji firmy Meyer Sound MAPP. Wymagana jest rejestracja i... dobra wola polskiego dystrybutora – firmy Polsound – „przydzielającego” prawa do użytkowania aplikacji pobieranej ze strony :-) Warto spróbować.

 

Do kompletu dostaliśmy Crown Vrack – rack 9U ważący nieco ponad 84 kg, zawierający elektrownię mogącą dać łączną moc 22,5 kW @2 Ohmach i 27 kW @4 Ohmach (!). Na VRack składają się końcówki Crown I-Tech 12000 Omnidrive HD. Oto opis końcówki autorstwa Tomka Pawłowskiego.

 ***

 

Tomasz Pawłowski

Pierwsza myśl – jakie to lekkie! Crown I-Tech 12000 Omnidrive HD waży zaledwie 16 kg – tyle, co moduł VT4886 :-) . Ze starym Macro-Tech'iem nie byłoby tak lekko... Niewielką masę końcówka zawdzięcza technologii Class-I oraz zasilaniu SMPS (impulsowemu). Stąd bierze się wydajność wzmacniacza. Producent podaje 200V szczytowego napięcia i 4500 Watt na kanał przy obciążeniu 4 Ohm przy poborze według tabliczki znamionowej 1800VA. Więc.. chyba jednak jest stosunkowo lekki jak na swoje możliwości!

 

Obudowa wzmacniacza jest bardzo solidna. Na przednim panelu znajdziemy ekran ciekłokrystaliczny, enkodery pełniące w standardowych ustawieniach rolę tłumików wejściowych oraz przyciski obsługi menu. Do tego gniazdo USB 2.0 i włącznik miękkiego startu. Nie odcina on zasilania, a jedynie informuje oprogramowanie o chęci włączenia lub wyłączenia urządzenia. „Twardy” wyłącznik zasilania znajduje się na tylnej ścianie zaraz obok gniazda kabla zasilającego. Ten ostatni jest znacznie grubszy niż zwykle, a wtyczka wygląda podobnie do standardowej komputerowej, z tym, że jest po prostu większa, dostosowana do większych natężeń potrzebnych I-techowi do pracy. Końcówka w najbardziej ekstremalnych warunkach potrafi pobierać niespełna 19A… Dalej mamy gniazda XLR analogowego wejścia oraz szeregowego połączenia z następnym urządzeniem, cyfrowe AES/EBU oraz gniazdo EtherCon dla protokołu Cobranet oraz HiQ Net. Zestawy głośnikowe można podłączyć za pomocą klasycznych speakonów, złącz bananowych, lub dokręconej żyły przewodu.

Od razu moją uwagę przykuło naszpikowanie tych końcówek rozwiązaniami doby cyfrowej. Widać wyraźnie, że nie mamy do czynienia z old-schoolem starych dobrych wzmacniaczy typu wejścia + wyjścia + transformator + tranzystory i kropka (sorry za uproszczenie). Gniazdo USB, wielofunkcyjne przełączniki okalające ekran oraz zestaw cyfrowych gniazd przykazują, że konstrukcja jest ewidentnie hybrydowa i łączy w sobie wzmacniacz wraz z procesorem głośnikowym. Nie jest to nowy pomysł, ale w tym wypadku mamy do czynienia z bezkompromisową realizacją tej idei.

 

BSS Omnidrive

Tak właśnie. Na pokładzie I-techa HD znajduje się ten właśnie procesor o naprawdę świetnej renomie i reputacji. BSS jako jeden z niewielu producentów nie miał w zwyczaju wypuszczania niedorobionych, budżetowych procesorów. Tak Crown, jak i BSS należy do rodziny Harman International, która bardzo dba o niezachwianą współpracę i tworzenie wspólnych rozwiązań, więc nie jest to tylko chwilowe „ożenienie” dwóch niezależnych firm. Ale do rzeczy.

 

Wróćmy do gniazda USB współpracującego z pendrive’ami. Po zainstalowaniu pendrive’a na ekranie pojawia się pytanie, czy zapisać/załadować ustawienia, a następnie czy chodzi nam o obecnie używany preset, czy kompleksowy back-up wszystkich ustawień. Zastanawiałem się trochę po co ta alternatywa? Tak banalne czynności jak zapis/odczyt presetów do i z pamięci I-techa można przecież z powodzeniem wykonać z poziomu oprogramowania System Architect choćby przez sieć bezprzewodową (wrócę do tego za moment) nie kucając przed rackami itd… no ale w sytuacjach podbramkowo-awaryjnych może okazać się przydatna.

Używając enkoderów i przycisków jesteśmy w stanie dokonać wielu podstawowych ustawień: tryb działania wzmacniacza pomiędzy mostkiem, stereo i aktywną zwrotnicą, wybór źródła, czy monitorowanie parametrów pracy. Ale możemy też trak zaprogramować nasze końcówki, że z poziomu panelu nie będzie dostępu do żadnych regulacji. To fajne zabezpieczenie przed niepowołaną ingerencją w pracę końcówek.

Do większości funkcji użytkownicy mają łatwy dostęp za pomocą HiQnet i oprogramowania System Architect – już w wersji 3. A jest tego naprawdę sporo i nie będę wymieniał wszystkich. Dość wspomnieć o korektorach parametrycznym z dobrocią filtru sięgającą Q=35, 16-punktowym przed zwrotnicą i 8-punktowym za zwrotnicą. W krosownicy mamy do wyboru tak filtry typu IIR (NOI), Bessel’a, Butherwotha i Linkwitz-Riley’a wszystkich możliwych rzędów jak i FIR (SOI) – po dwa na kanał. Ciekawe jest uzależnienie najniższej możliwej częstotliwości pracy filtru FIR od latencji, jaką całe urządzenie będzie miało. Razem z zaawansowanym limiterem LevelMAX, funkcjami monitorowania i testowania czyni to z Omnidrive HD naprawdę potężne narzędzie. Szkoda tylko trochę, że korektor parametryczny nie ma w na swojej liście filtrów FIR. Dopełniłyby całą dostępną listę łącznie z wszechprzepustowymi.

Ponowny ukłon Harman Group i potwierdzenie wspólnoty, to zestawy presetów do zestawów głośnikowych firmy JBL z systemami VerTec na czele. Jak widać na zrzucie ekranu dostępne są różne konfiguracje w obrębie tych samych modeli (na przykładzie szerokopasmowych 4888 i niskotonowych 4880). Po zaimportowaniu zbioru ustawień preset nr jeden pozostaje domyślnie jako „goły” wzmacniacz stereo. Wybranie któregoś z fabryczny powoduje wyłączenie niektórych funkcji procesora, aby „nie poprawiać laboratorium” i przypadkiem nie popełnić błędu kończącego się na przykład spaleniem przetwornika.

 

Crown I-tech

Pod tą nazwą kryje się to, co napędza głośniki, czyli wzmacniacz klasy I. Obecnie już trzeciej generacji. Jest to swoista hybryda wzmacniacza klasy D korzystającej z modulacji szerokości impulsu oraz klasy AB. Klasa I łączy obie technologie dodając przeplot pomiędzy wzmacnianymi połówkami sygnału (dodatnią i ujemną). Stąd nazwa Class-I, jak Interleave. Ten i inne opatentowane zabiegi pozwalają uniknąć zniekształceń skrośnych występujących w klasie AB ograniczyć apetyt na energię elektryczną i wysoko postawić współczynnik tłumienia, który w testowanym modelu 12000HD wynosi powyżej 5000 (!). Tyle jeśli chodzi o teorię. W praktyce oznacza to sygnał dużej mocy z mniejszymi zniekształceniami.

 

Jeśli chodzi o ocenę – tak to już z tego typu sprzętem jest, że dopiero testy w terenie z użyciem najlepiej raków tych urządzeń i systemu wyrównanego liniowo mogą dać mi szerszy obraz. Tak samo kwestia wytrzymałości i niezawodności. Tu potrzeba ładnych kilkunastu, a najlepiej kilkudziesięciu zagranych sztuk – w różnych warunkach atmosferycznych i prądowych, żeby wyrobić sobie opinię. Nam w ramach testów udało się zagrać 4 sztuki – 3 koncerty i jeden event. Na jednej ze sztuk mieliśmy okazję „przetestować” co się dzieje po wyłączeniu prądu „na sztywno”. Nagle, bez ostrzeżenia, na kilka sekund jakiś „id&*&^^%*&ta” wyłączył prąd. Na głośniki nie poszedł żaden „peak”, a po włączeniu prądu końcówki „bezgłośnie” wstały i czekały na dźwięki zdezorientowanych muzyków. System operacyjny klawisza na scenie ładował się i ładował, a końcówki po 5 sekundach pracowały z ostatnio uaktywnionym presetem. Brawo.

 

W połączeniu z małym VerTec Subcompact taki VRack to skarb, który pozwala odpowiednio skalibrować i napędzić system w niemal każdej sytuacji. Trzy końcówki 12000 HD wydają się być optymalnym wyborem do testowego zestawu 6 × VT4866 + 3 × VT4883 na stronę. Wiadomo, że sprzęt tego typu to inwestycja na lata i musi sprawdzać się przez lata w ciężkich warunkach, a nie w rękach autora testu przez parę tygodni. Jednakże, znając renomę marki Crown i JBL nie tylko w Polsce, ale i na świecie, czując w pełni profesjonalne i bezkompromisowe podejście do potencjalnego nabywcy ze strony dystrybutora oraz słysząc tyle ile mi się udało z dostępnym sprzętem mogę z czystym sumieniem stwierdzić, że VRack zbudowany na Crown I-Tech 12000 Omnidrive HD jest szczególną pozycją na rynku pro-audio. To optymalny set dla paczek JBLa, ale nie tylko – te końcówki są tak wyposażone, że „zażrą” z każdym pasywnym systemem. Hi-tech i najwyższa półka jawi się w każdym elemencie wyposażenia końcówek, tak rzeczywistego, jak i tego wirtualnego ukrytego w DSP.

Tomasz Pawłowski

 

 ***

Jan Marek

Jak gra testowany system? Napędzany procesorowanymi końcówkami mocy Crown i-Tech HD 12000 znakomicie! To komplet stworzony dla siebie. Pracując nad konfiguracją w System Architect (jest nowa wersja 3!, choć w dalszym ciągu korzysta z exe'ka SystemArchitect2.exe :-)))) widzi się pełnię możliwości konfiguracyjnych dla końcówek i-Tech HD. Producent udostępnia ogromny wybór nowej generacji programów v.4 (!) napisanych dla optymalnej współpracy systemu liniowego z końcówkami np. serii i-Tech HD zamontowanymi w VRack'u. Przykładowo na jednym z koncertów zastosowaliśmy preset 21 (podział między VT4886 i VT4883 na 120 Hz) z banku VT4883 VT4886 MIXED VT SUBS V4.I-Tech HD Series. W torze sygnałowym zapięte był: jedno pasmo korektora na kanałach dla gron (-4,5 dB Q6 @230 Hz) oraz limitery na każdym z kanałów końcówek. Bas jest niesamowicie sprężysty, pasmo tonalnie wyrównane, z charakterystyczną dla JBLa czytelnością górki. Trzeba zaznaczyć, że wrażeniowo góra nie jest ostra, choć precyzyjna. Kolosalne wrażenie robi skuteczna szerokość promieniowania dźwięku. Faktycznie w zakresie 110° pasmo jest kompletne, bez zanikającej góry. Konstrukcja falowodu sprawdziła się w 100%. Zastosowaliśmy również testowany system w roli front filla na dużej scenie – wprawdzie front był nagłaśniany dużym systemem konkurencyjnej firmy, to maleńki JBL buńczucznie „dawał radę” :-) Warto też wspomnieć, że każdy ze znajomych z branży który widział i słyszał te małe VerTec'ki w akcji, podchodził i kręcił głową z niedowierzaniem – to maleństwo ma taką koparę? :-) Ano ma! I do tego trzyma jakość.

 

Jakie będą zastosowania JBL Vertec Subcompact? Z całą pewnością VerTec jest sprzętem riderowym, więc młoda ambitna firma testowanym zestawem spokojnie uciągnie mniejsze imprezy lokalne z VerTec Subcompact w roli nagłośnienia przodowego, koncerty na mniejszych scenach czy nagłośnienie eventów czy imprez miejskich. Dwa grona po 6 modułów VT4886 uzupełnione o 6 subbasów VT4883 ze spokojem pozwalają nagłośnić widownię do około 25 – 30 metrów – na jednej z imprez na których testowany system zagrał, w aplikacji Easera pomiar wskazywał pod 105 dB A-slow (z odległości 25 metrów). Najmniejszy VerTec będzie też świetnym rozwiązaniem jako front fill na dużych scenach. Ale to nie koniec zastosowań tego systemu.

 

Ale zastosowanie VerTec Subcompacta nie ogranicza się do typowego nagłośnienia line-array. Najmniejszy VerTec może pracować w firmie na wiele sposobów :-) JBL zadbał o szeroki wybór akcesoriów do zawieszenia, stackowania, czy montowania na statywie bądź sztycy. Mniejsze eventy czy koncerty klubowe możemy spokojnie napędzić parką modułów VT4886 i subem VT4883 na stronę. W takiej konfiguracji można też wykorzystać systemik jako side-fill. Rama do montażu na sztycy lub statywie pozwala zamontować do 3 modułów – będzie to z pewnością nieoceniona inwestycja dla posiadaczy najmniejszego VerTec'ka. Są również ramy do stackowania modułów, choćby postawionych na subbasy.

System JBL Subcompact Vertec VT4886 + VT4883 to jeden z najdoskonalszych dźwiękowo i konstrukcyjnie kompaktowych systemów pasywnych na rynku, a technologicznie z pewnością jedno z czołowych rozwiązań. Sam fakt zaproponowania niewielkich i lekkich, a przy tym tak mocnych 3-drożnych modułów szerokopasmowych świadczy o ogromnym postępie technologicznym. W połączeniu z rewelacyjnymi końcówkami Crown I-tech 12000 Omnidrive HD złożonymi w VRack będą doskonałą inwestycją. W pracy na co dzień nieoceniona jest możliwość kontroli on-line pracy końcówek i dostępu na bieżąco do konfiguracji z pozycji komputera z oprogramowaniem System Architect i sieci wi-fi. Warto też wspomnieć o tym, że producent przygotował również aplikację na Apple iPad i iPhone. Program "Powered by Crown" dostępny na iTunes pozwala posiadaczom iPhone'ów oraz iPad'ów kontrolować pracę przyłączonych do sieci urządzeń z dowolnego miejsca. Kto by pomyślał kilka lat temu o takich możliwościach... Testowany system oferuje naprawdę najnowocześniejsze rozwiązania w branży wyznaczając trendy rozwoju tak pod względem technologii, mocy, jak funkcjonalności i jakości dźwięku. Transfer Paula Baumana do JBLa był z pewnością dobrym pomysłem. Czekamy teraz na nową większą liniówkę :-) Jak długo poczekamy?

 

Możliwości
Brzmienie
Jakość wykonania
Opłacalność
Ocena ogólna

Do testów dostarczył: ESS Audio

 

TAGI: mały pasywny system liniowy, mały riderowy system line array, jaki wybrać mały system wyrównany liniowo?, jaki polecacie niewielki lekki system line array?, wybrać aktywny czy pasywny system line array?, JBL VerTec SubCompact VT4886, VT4883, lekki system wyrównany liniowo, Crown VRack, Crown i-Tech 12000, najwyższej klasy wydajna końcówka cyfrowa z procesorem