TEST | JBL PRX815W, PRX825W i PRX818XLFW

To się nazywa postęp. Każdy następny przedstawiciel serii powinien być lepszy, doskonalszy od poprzedniej serii. Co tym razem wymyślili specjaliści JBLa? Wszyscy to zapewne już wiedzą :-) bo informacje o tym odbiły się już w branżowych mediach szerokim echem – seria PRX800W została wyposażona w zdalnie kontrolowalne układy DSP z funkcjami umożliwiającymi integrację zestawów w kompletny system nagłośnieniowy.

Zdalna kontrola każdego zestawu głośnikowego w systemie niezależnie, możliwość zdalnej konfiguracji i zarządzania pracą całego systemu nagłośnieniowego - to kierunek rozwoju systemów nagłośnieniowych. Nowoczesne touringowe systemy w większości już to gwarantują. W klasie popularnej JBL PRX800W to jedno z pierwszych takich rozwiązań. Warto już teraz wspomnieć, że seria PRX800W jest kompatybilna z rewolucyjnym systemem zarządzania systemami nagłośnieniowymi HARMAN Connected PA z technologią ioSYS. I nawet, jeśli nie wszyscy dostrzegamy w tym sens, to... właśnie taki jest kierunek rozwoju systemów nagłośnieniowych. Poza doskonaleniem jakościowym mającym zagwarantować lepsze brzmienie, czy zwiększaniem efektywności, właśnie kontrola nad brzmieniem i pracą systemu staje się priorytetem :-) Bo w rękach świadomych użytkowników taki system jest w stanie zagwaranować zasadniczo lepsze efekty brzmieniowe w każdej lokalizacji, w której przyjdzie nam pracować. I to jest właśnie klucz do sukcesu tego systemu.

JBL PRX800W jest znakomitą propozycją dla wszelkich mobilnych zastosowań. I to zarówno jeśli chodzi o zespoły eventowe, czy firmy rentalowe obsługujące eventy. Gdy gramy co chwila w innych salach – częstokroć niedoskonałych akustycznie – taki system umożliwia szybkie dostosowanie parametrów pracy do miejscowych warunków akustycznych. Jakie możliwości zyskujemy?

Do testów dostaliśmy w pierwszym „rzucie” dwa zestawy JBL PRX825W i dwa PRX815W. Pierwszy model to klasyczne „weselne” zestawy głośnikowe na dwóch 15” z driverem, drugi to uniwersalny zestaw z 15” dołem i driverem. W przypadku obu modeli zastosowano woofery Differential Drive 275 z tym, że w PRX815W mamy przetwornik w wersji 275G. W obu zestawach są cenione, pochodzące z touringowej serii STX800 drivery 2408 w charakterystycznych tubach o propagacji 90 x 50 stopni. W porównaniu do poprzedniej serii, nieco inaczej są przeprowadzone podziały pasma między przetwornikami. W przypadku PRX815W pasmo jest dzielone na 2 kHz (w poprzednim modelu 1.8 kHz), a w PRX825W na 2.4 kHz. Końcówki mocy to zbudowane na układach DriveCore2 750-Wattowe moduły Crown – w każdym zestawie są po dwie takie końcówki. Są identyczne jak w serii PRX700 z jedną, dość istotną różnicą – wbudowane zasilacze pozwalają wydzielić więcej energii, co przekłada się na jeszcze wyższą efektywności nowych zestawów :-) W każdym przypadku o 1 dB – Max SPL PRX815W to aż 137 dB, a PRX825W 138 dB. Chłodzenie końcówki mocy jest aktywne, ale bardzo ciche.

W przypadku obu zestawów szerokopasmowych mamy po dwa wejścia liniowo-mikrofonowe combo XLR/jack 1/4”, o przełączalnej charakterystyce i dodatkowo stereofoniczne wejście liniowe na niesymetrycznych gniazdach cinch / RCA. Gniazda wejściowe XLR mają blokady – dobry pomysł, a wejścia jack 1/4” są symetryczne. Wejścia są dodatkowo wyposażone w skuteczny limiter dbx Type IV. W każdym zestawie mamy też wyjście liniowe XLR Link – możemy zdecydować sami, czy wyjście ma wysyłać sygnał z obu wejść 1+2, czy tylko z wejścia pierwszego.

JBL PRX815W i PRX825 są wyposażone w układy DSP mogące realizować różne funkcje związane z korekcją, jak również linie opóźniające. Model PRX815W ma zapisane dwa ustawienia EQ do pracy jako nagłośnienie główne i jako monitor estradowy – wówczas jest nieco podcięty dół pasma. Zestawy PRX825W mają nastawy EQ nazwane Normal i Boost – w tym drugim przypadku mamy o około 2 dB podbite skrajne pasma. Są również załączane filtry subsoniczne, dostępne jedynie z aplikacji sterujących.

Subbasy PRX818XLFW dojechały do nas do testów po miesiącu – załapały się raptem na kilka „jobów”. Są również zbudowane ze sklejki, mają 18-calowe woofery Differential Drive 2278G z podwójnymi cewkami, które są napędzane zestawem wbudowanych końcówek o mocy 1500 W. Pozwalają wygenerować ciśnienie Max SPL 134 dB w szczycie. Pokładowe DSP realizuje załączany filtr dolno-zaporowy na wyjście XLR, filtr górnozaporowy odcinający na 100Hz pasmo zestawu. Jest też zmiana polaryzacji 0 st – 180 st. Na wejściach również są limitery dbx IV generacji.

Za pomocą aplikacji PRX Connect na systemy iOS i Android możemy skonfigurować kompletny system nagłośnieniowy – FOH nazywany SYSTEM zbudowany z górek lewa i prawa (MAIN) i dołów lewa i prawa (SUB). Każda sekcja – MAIN i SUB – oddaje do dyspozycji linię opóźniającą o wartości opóźnienia do 50 ms (około 17 metrów @20 st C). Cały system możemy korygować za pomocą bardzo precyzyjnego 8-pasmowego korektora parametrycznego, z filtrami przełączanymi między charakterystyką dzwonową peak a półkową. Dobroć filtrów jest regulowana w zakresie od 10 oktaw (Q=0.1) do 1/16 oktawy (Q=16).

Z pozycji oprogramowania sterującego – czy na tablety Android, czy na iOS - mamy również możliwość regulacji poziomu wejść, przełączanie trybu pracy wyjść (True / MIX 50:50), wyłączanie diody LED z przodu zestawów oraz załączenie filtru subsonicznego.

Oprócz konfiguracji FOH / SYSTEM mamy do dyspozycji możliwość skonfigurowania monitorów. Tutaj każdy zestaw jest traktowany pojedynczo, udostępnia niezależne 8-pasmowe EQ. W sekcji Monitors nie ma niestety dostępu do linii opóźniających.

Konfiguracja systemu „po bożemu” - jak to przewidział producent, jest niezwykle prosta i przejrzysta. System PRX Connect jest „inteligentny”, przez co nie popełnimy błędu wkładając na przykład subbasy do sekcji nagłośnienia MAIN albo monitorów :-) PRX Connect nie pozwoli nam też na przypisanie modelu PRX825W do sekcji monitorowej.

Niestety wprowadza to pewne ograniczenia funkcjonalne i konfiguracyjne, jeśli zechcemy „dostosować” konfigurację do bardziej nietypowych zadań... Nie da się wstawić PRX815W do sekcji SUB :-) A szkoda... Nie, nie dlatego, żebym chciał wykorzystywać szerokopasmowe PRXy815W jako subbasy. Bardziej zależało by nam wszystkim zapewne na możliwości skorzystania z linii opóźniających podczas konfiguracji strefowego nagłośnienia na eventy :-) Jeśli więc chcemy mieć kontrolę nad opóźnieniem, szerokopasmowy zestaw musi „zająć” miejsce nagłośnienia MAIN. A jak zajmie, to tracimy linię opóźniającą sekcji MAIN... Ale my chcemy ją wykorzystać do opóźnienia strefy... Jaki jest sposób na to?

Jest :-) Podłączyć najpierw do PRX Connect parkę PRX825W, skonfigurować ją jako nagłośnienie MAIN, wystroić i... odłączyć od sieci PRX Connect :-) Oba zestawy nie podłączone do PRX Connect będą gotowe do pracy jako nagłośnienie frontowe. W pamięci zestawu jest zachowana ostatnia konfiguracja EQ. Wystarczy jej nie kasować :-)

Następnie do PRX Connect wystarczy do sekcji MAIN podłączyć parkę PRX815W, która ma działać jako strefa. I to dla niej ustalić wartość opóźnienia. Naturalnie, można również skorzystać z EQ :-) Ot, cała filozofia :-)

A jak to wszystko się sprawdzało w praktyce? Na początek zobaczcie, jak skonfigurować połączenie JBL PRX800W w jeden system nagłośnieniowy :-)

Zanim dotarły do nas subbasy PRX818XLFW, zestawy szerokopasmowe JBL PRX825W i PRX815W zagrały kilka koncertów i kilka różnorakich eventów.

Pierwszym testem było nagłośnienie zawodów w zapasach. Niby proste zadanie, nagłośnienie DJ Decks'a i głosu komentatora. Ale... głos spikera i komentatora musiał się przebić przez krzyk dopingu prawie 200 gardeł kibiców oraz jerychońskie jęki wuwuzeli i bębnów. JBL PRX825W nagłaśniał matę i boczne trybuny, a para JBL PRX815W tylne trybuny. Ponieważ był wykorzystywany mikser Soundcraft Ui16, musieliśmy skorzystać z linii opóźniających udostępnianych przez JBL PRX800W :-) Podłączyliśmy więc parkę PRX815W jako System MAIN i... opóźniliśmy do stojących na froncie JBL PRX825W :-) Wartość opóźnienia była bliska maksymalnej wartości – 15 metrów/43 ms. Ale wszystko zadziałało znakomicie :-) Spiker był bardzo dobrze słyszalny, ze znakomitą czytelnością mowy, mimo ogromnej wrzawy kibiców.

Już podczas pierwszego montażu zwróciliśmy uwagę na dobre wyważenie PRX825W i wygodne gumowane uchwyty kasetonowe z odpowiednio wyprofilowaną górną krawędzią. Zestawy te okazały się również na tyle lekkie (37 kg) i wąskie, że można je przenosić samodzielnie bez zbytniego obciążenia kręgosłupa. Zestawy PRX815W z uwagi na niesymetryczną obudowę dającą wygodniejszy kąt odsłuchu w trybie monitorowym - 50 stopni, dzięki czemu gramy bardziej „w twarz” niż kolana - mają tylko jeden uchwyt z boku. W większości przypadków to wystarcza, jednak dla niektórych brak dwóch uchwytów w zestawie ważącym 21 kg może stanowić pewien problem.

Set szerokopasmowych zestawów JBL PRX815W i PRX825W obsłużył również koncert Tymona Solo – w dwóch pomieszczeniach na prawie 200 osób na froncie stały wcześniej wystrojone JBL PRX825W, jeden PRX815W pracował jako monitor Tymona, drugi jako strefa nagłaśniająca drugie pomieszczenie. I ponownie, by móc skorzystać z linii opóźniającej (używany był znowu mikser Soundcraft Ui16 :-) ) strefowy PRX815W został skonfigurowany w PRX Connect jako zestaw System MAIN z ustawionym opóźnieniem 30 ms :-) .

Na koncercie JBL PRX825W pokazał świetną czytelność pasma wokalu, a do tego udowodnił, że w przypadku wykorzystywania podkładów z komputera albo beat-maszyny zapas dołu jest wystarczający nawet na nagłośnienie pomieszczenia przepełnionego ponad setką słuchaczy.

Jedno, na co zwróciliśmy uwagę podczas porównywania brzmienia obu zestawów szerokopasmowych to nieco inna charakterystyka pracy drivera wysokotonowego. W PRX815W driver brzmi nieco ostrzej - brzmienie oferowane przez PRX825W jest jasne i czytelne, ale bardziej stonowane. By wyrównać charakter brzmienia obu zestawów wystarczy uaktywnić filtr Q=0.7 @10 kHz na -2 dB. BTW wystarczy to zrobić raz :-) i nie kasować pamięci DSP.

Na kolejnym evencie zestawy PRX825W uzupełnione o pasywne zestawy subbasowe JBL PRX418 posłużyły jako nagłośnienie DJa na imprezie na około 150 osób w sali szerokiej na około 12 metrów i długiej na 30 metrów. Zapas mocy był spory :-) Subbas / górki cięliśmy na 100 Hz, na tłumiku sumy mieliśmy dobre 6 dB zapasu... W trakcie imprezy odłączyliśmy na chwilkę subbasy – można było bez problemu zagrać tę imprezę bez subbasów. Choć wiadomo, że z subami lepiej B-)

Późniejsze próby podczas dwóch eventów, na której grał zespół z 3 wokalami bazujący na dwóch keyboardach i podkładach mp3 potwierdziły, że para PRX825W bez problemu gwarantuje odpowiednia ilość dolnego pasma, by obyć się podczas nagłaśniania takich składów bez subbasów. Jedynym problemem może być to, że fabrycznie PRX825W nie są wyposażone w tuleje do montażu na statywie. Producent nie dostrzegł widać potrzeby montażu dość wysokich (choć zaskakująco wąskich!) zestawów ważących nieco ponad 37 kg na statywie. Tym samym zapewnienie odpowiedniej propagacji i pokrycia na przykład parkietu jest możliwe po ustawieniu szerokopasmowych PRX825W na subbasach albo innym podwyższeniu. Chyba, że do dyspozycji jest podwyższona scena.

Za to zestawy JBL PRX815W mają dwie tuleje do montażu na statywie – jedna pionowa, druga z pochyleniem przedniej części pod kątem 15stopni, co sprawdza się, gdy zestawy mają grać na bliską odległość z góry. W ten sposób właśnie PRXy815W obsłużyły samodzielnie kilka imprez typu karaoke i dyskotekę dla 70-80 osób. Bez subbasów. I „basu” nikomu nie brakowało :-) Faktycznie wydajność PRX815W w dole jest względem poprzedniej serii udoskonalona.

Gdy przyszły subbasy PRX818XLFW, na secie PRX818XLFW + PRX825W nagłośniliśmy w niewielkim klubie na 150 osób koncert pop-rockowy z akustycznymi bębnami. Ponownie mieliśmy zapas mocy zestawów szerokopasmowych. Subbasy zagrały na pełnię swoich możliwości dając głęboki, miękki w wybrzmieniu, ale dość punktowy w ataku sound. W czasie soundchecku przez chwilkę odłączyliśmy subbasy i postanowiliśmy sprawdzić, jak zachowają się szerokopasmowe zestawy w połączeniu z dynamiczną, nie ujętą w ryzy mocnej kompresji akustycznej stopy. Okazało się, że mimo nieprzekroczeniu maksymalnego poziomu wejściowego co kilkanaście uderzeń w dość słyszalny sposób załączał się limiter. Po włączeniu kompresji na kanale stopy limiter już się nie załączał, ale straciliśmy nieco dynamikę stopy. W sumie nie ma się co dziwić – dwa 15-calowe przetworniki w zestawach szerokopasmowych PRX825W przetwarzają pasmo od 50 Hz do 2.4 kHz. Jest co robić :-) Przetwarzanie akustycznej stopy pozostawmy subbasom.

Ostatecznym egzaminem dla całego setu było nagłośnienie dużego eventu na ponad 200 osób. Zestawy PRX815W na statywach służyły do nagłośnienia niewielkiej sceny i konferansjerki w sali restauracyjnej. Zestawy nagłaśniały przestrzeń na odległość około 15 metrów – w tym przypadku wyłączyliśmy korektor w wysokim paśmie drivera i z tycn swoim nieco podbitym górnym pasmem PRX815W poradziły sobie znakomicie dając czytelność do końcowych stolików.

Natomiast set subbasy PRX818XLFW z szerokopasmowymi górkami PRX825W dały czadu w części dyskotekowej. Cytując wyważonego zwykle w słowach DJa – „Ten system gniecie. Trzeba będzie pomyśleć o zakupie”. :-) Faktem jest, że po zniwelowaniu w PRX Connect wąskimi filtrami częstotliwości rezonansowych niezbyt udanej akustycznie sali, set naprawdę zabrzmiał znakomicie.

Pozycja lidera rynku nie jest łatwa. Zwykle to do jego sprzętu „równa” konkurencja. Pretendentów sporo, a oczekiwanie rynku, by to lider jako pierwszy wprowadzał innowacje w nowe serie sprawia, że JBL teoretycznie nie ma „luzu”. Ale nowa seria JBL PRX800W całkowicie zmienia układ sił w klasie budżetowych lekkich zestawów głośnikowych w drewnianych obudowach. Wzrost efektywności jest wart odnotowania, ale najważniejszą nową wartością jest zarządzalne zdalnie DSP z możliwością konfiguracji kompletnego systemu nagłośnieniowego oraz kontroli jego pracy w czasie rzeczywistym. Niezwykle istotną zaletą tej serii jest kompatybilność z najnowszym samokonfigurującym się systemem zarządzania nagłośnieniem HARMAN Connected PA z technologią ioSYS. Rewolucja dzieje się na naszych oczach :-) To jest coś, co zmieni realia nagłaśniania. Dla tych, którzy wiedzą, usprawni pracę i poszerzy możliwości. Dla tych, który się niekoniecznie znają, pozwoli automatycznie zapanować nad sprzętem i optymalnie skonfigurować nagłośnienie. Wszystko po to, by nasze realizacje brzmiały jeszcze lepiej :-)

Jeśli można oczekiwać jakichś zmian, może uda się namówić producenta na to, żeby uzupełnił konfigurację oprogramowania PRX Connect o możliwość ustawiania dodatkowych stref linii opóźniających? Przecież sprzęt technicznie jest do tego przygotowany – w każdym zestawie PRX800W drzemie identyczne, zaawansowane DSP. Wystarczy wykorzystać jego możliwości. To by uprościło konfigurację. Przydał by się również wbudowany generator szumu i sygnałów testowych, bo to by ułatwiło zdalne strojenie systemu. Można by to zrobić jeszcze bez podłączenia miksera i całego okablowania... No i ciekawe, czy doczekamy w tej popularnej serii zasilania typu PowerCon.

Brzmieniowo zestawy PRX800W to trochę powrót do klasycznego postrzegania „amerykańskiego” brzmienia JBLa. Względem wcześniejszej generacji PRX700, która cechowała się pełniejszym środkiem pasma, nowa seria jest nieco bardziej „konturowa”. Za to lepsza efektywność nowej serii realnie pozwala skuteczniej nagłośnić nieco większe sale. Podczas realizacji często chwalona była czytelność i zrozumiałość śpiewanych tekstów. W praktyce w trakcie testów niejednokrotnie, podczas konfiguracji PRX Connect dokładaliśmy szeroki na 1.5 oktawy filtr @500Hz +2 dB, co bardzo fajnie wypełniało pasmo wokalowe. Skoro producent udostępnił nam takie możliwości, trzeba z nich korzystać :-)

Oczywiście, nie trzeba podłączać zestawów PRX800W do tabletu, żeby zagrać „sztukę”. Jeśli zestawy „pamiętają” ostatnią konfigurację, a my nie mamy ze sobą tabletu, również nie ma problemu – by zresetować ustawienia EQ oraz wyzerować linie opóźniające, wystarczy włączając zestawy przytrzymać 5 sekund przycisk NORM/BOOST w PRX825W, MAIN/MONITOR w PRX815W i PRX812W lub POLARITY w subbasach PRX818XLFW. Po tym czasie zostaną przywrócone domyślne ustawienia DSP z zerową korekcją i bez aktywnego delaya.

Komu można polecić nowe zestawy JBLa? Wszędzie tam, gdzie potrzebne jest dobrze brzmiące mobilne nagłośnienie. A zwłaszcza tym, którzy mają ambicję brzmieć optymalnie w każdych, nawet niedoskonałych warunkach akustycznych. Szerokie możliwości konfiguracji DSP w PRX800W i skutecznie działające korektory o wąskich filtrach umożliwiają precyzyjne wystrojenie systemu – o wiele precyzyjniejsze, niż z wykorzystaniem tercjowych filtrów korektorów graficznych (dokładność 1/3 oktawy) czy filtrów parametrycznych na szynach wyjściowych mikserów cyfrowych (przeważnie o minimalnej dobroci 1/6 oktawy). Po prostu, dzięki zastosowaniu korektorów z wbudowanego w PRX800W DSP, zabieramy mniej „dźwięku”. Poza wszystkim, bez tego całego DSP i kontroli seria PRX800W to mocne i świetnie brzmiące zestawy, które przy odrobinie wiedzy i naszej pracy mogą zabrzmieć idealnie w każdej lokalizacji.

Do testów dostarczył: ESS Audio